Di tích lịch sử chùa Hòe Nhai

08/11/2018

CHÙA HÒE NHAI

Tên di tích: Chùa Hòe Nhai tên chữ là Hồng Phúc tự
Địa điểm: số 19 phố Hàng Than, phường Nguyễn Trung Trực, quận Ba Đình, Hà Nội.
Chùa được công nhận là di tích lịch sử, văn hoá cấp quốc gia ngày 21-1-1989.
Thông tin di tích
Chùa Hòe Nhai trải qua nhiều lần sửa chữa lớn vào các năm 1687, 1899 và 1952. Phạm vi chùa trước kia khá lớn, sang thời Pháp thuộc bị thu lại như hiện nay.

Một số pho tượng trong chùa Hòe Nhai, trong đó có bức tượng Phật ngồi trên lưng một vị vua đang phủ phục.
Chùa được xây dựng theo kiểu chữ công. Phía trước là chính điện, phía sau là nhà tổ và tăng phòng, xung quanh là hành lang. Thượng điện còn giữ được nhiều bức chạm hình tứ linh và các cửa võng sơn son thếp vàng. Chùa có nhiều tượng Phật được bày làm 6 lớp. Tổng số tượng ở chùa Hòe Nhai gồm 68 pho, được làm bằng nhiều chất liệu khác nhau như đồng hun, gỗ quý, đất nện, được sơn son thếp vàng. Chùa có một quả chuông mang niên hiệu Long Đức 3 (1734). Sân chùa có hai ngọn tháp cao 3 tầng. Trong chùa còn có đến 28 tấm bia, cổ hơn cả là bia dựng năm Chính Hoà 24 (1703) ghi rõ vị trí chùa ở phường Hoè Nhai, tại Đông Bộ Đầu tức Bến Đông. Chính nhờ bia này mà giới sử học ngày nay xác định được vị trí trận chiến thắng ngày 29 tháng 1 năm 1258 của quân nhà Trần mà sử chép là chiến thắng Đông Bộ Đầu, đuổi quân Nguyên, giải phóng kinh thành có vị trí ở khu vực gần chùa Hoè Nhai ngày nay.
Trong chùa có nhiều tượng cổ, cổ nhất là tượng Cửu Long (Thích Ca sơ sinh). Đặc sắc nhất pho tượng kép hình một vị vua quỳ để tượng Phật trên lưng. Tương truyền sau khi vua Lê Hy Tông đuổi nhiều hòa thượng lên núi, sư Tông Viễn đã thức tỉnh vua, nên vua Lê Hy Tông cho làm pho tượng này thể hiện sự sám hối của mình. Chùa Hòe Nhai là “chốn tổ” của phái Tào Động, một trong hai phái lớn của Phật giáo ở miền Bắc Việt Nam. Chùa Hòe Nhai có tên chữ là Hồng Phúc tự, vì vậy cũng được gọi là chùa Hồng Phúc. Chùa thuộc địa phận phường Hòe Nhai, tổng thượng, huyện Vĩnh Thuận, kinh thành Thăng Long; Nay ở số 19 phố Hàng Than, phường Nguyễn Trung Trực – Q . Ba Đình - Hà Nội .
Tương truyền chùa được xây dựng từ thời Lý . Chùa đã sửa chữa và xây lại nhiều lần vào các năm 1699, 1703, 1812, 1894, 1920, 1946. Căn cứ vào tấm bia dựng vào năm Chính Hòa 24 (1703) do tiến sĩ Hà Tông Mục soạn có ghi rõ chùa được dựng tại bến Đông Bộ Đầu , nên giới sử học nhờ đó xác định được trận đánh quân Nguyên ngày 29-1-1528 là gần chùa Hòe Nhai hiện nay .
     Chùa có nhiều tượng Phật sơn son thiếp vàng mang phong cách của Thế kỷ 18. Đặc biệt gian bên phải của chính điện hiện có pho tượng Phật ngồi trên lưng một ông vua đang phủ phục – Duy nhất chỉ có ở chùa Hòe Nhai. Chùa có Quả chuông mang niên hiệu Tự Đức 17 (1864) một khánh đồng cao 1,5 m, đúc năm Giáp Dần niên hiệu Long Đức 3 (1734) đời Lê Thần Tông. Sân chùa có hai ngọn tháp cao 3 tầng, chùa mới dựng ngọn tháp Ấn Quang năm 1963 để kỷ niệm Hòa Thượng Thích Quảng Đức đã tự thiêu phản đối chế độ Ngô Đình Diệm đàn áp Phật Giáo. Trong chùa có rất nhiều tấm bia. Qua đó chúng ta được biết chùa là trụ sở của một trong những tông phái Phật Giáo lớn của Việt Nam đó là Phái Tào Động. Phái Tào Động có sư tổ thứ nhất là Hòa Thượng Thủy Nguyệt, tổ thứ hai là Thiền sư Chân Dung …tính đến năm Nhâm Thân (1932) thiền sư Tam Nghĩa Thích Nhân Từ, phái Tào Động đã trụ trì ở đây được 47 đời. Nhiều Thiền Sư đã được vua sắc phong.
     Hiện chùa còn giữ được một đạo sắc phong do vua Lê Hiển Tông phong cho thiền sư Trần Văn Chức vào năm Cảnh Hưng Thứ 11 (1750). Thời Gian cuối đời Đức Đệ nhất Pháp chủ Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam – Cố Đại Lão Hòa Thượng Thích Đức Nhuận đã ở đây.
     Vừa qua chùa mới được Đại Đức trụ trì Thích Tâm Hoan cùng tín đồ Phật tử trong và ngoài nước với sự giúp đỡ của chính quyền các cấp đã tu sửa nhà tổ, nhà khách, nhà thờ Thất Phật, quy hoạch lại khuôn viên tháp Ấn Quang...thật là tố hảo. Trong thời gian tới sẽ tiếp tục trùng tu lại Thượng điện thờ Tam Bảo. Thật xứng “Chùa Hồng Phúc ở Hà Thành, núi Nùng như vạt áo, sông Nhị như giải lưng, hồ trúc Bạch chắn ngang, dòng Tô Lịch vòng lại, đây thật là chốn tùng lâm lâu đời của đất Thăng Long” (Văn bia 1703).
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ CHÙA